De bijna 150 bezoekers van de Nieuwjaarsbijeenkomst van Qumedia, uitgever van onder andere Zonvak Magazine, namen maandag 12 januari deel aan een interactieve discussie. Centraal thema was de vraag: wordt de huidige recessie een depressie? Hoewel ruim 80 procent van de aanwezigen erkende dat er sprake is van een recessie, was 82,4 procent van mening dat de huidige krimpende economie niet leidt tot een depressie. Een opmerkelijke conclusie omdat een overgrote meerderheid even later wel aangaf te verwachten dat de recessie langdurige gevolgen heeft voor hun bedrijf.
Hans-Jaap Eijerkamp, directeur van de Eijerkamp Retail Groep en samen met Peter Besselink van Qumedia discussieleider, noemde deze stellingname positief. "Ik denk dat we daarmee een vuist maken richting de consument. We moeten er samen voor zorgen dat we niet in een diepe depressie terecht komen." Wel wilde hij van de aanwezigen weten op welke manier zij een depressie denken te ontlopen.
?Door op tijd de juiste maatregelen te nemen?, aldus Okko Bos namens keukenfabrikant Eggersmann. Retailkenner Jan Kessels deelde die mening, maar liet doorschemeren dat de recessie wel in een depressie omslaat als er geen actie wordt ondernomen door ondernemers. ?De situatie is kritisch en het zou zo maar een depressie kunnen worden?, aldus Kessels.

Geen onnodige kosten
Ook veel andere aanwezigen lieten doorschemeren kritisch naar de organisatie te kijken om er zo voor te zorgen dat er geen ?onnodige kosten? worden gemaakt. Harm-Jan Stoter, directeur van Intergamma, verklaarde in een videoboodschap dat bouwmarktketens Gamma en Karwei in de loop van 2008 de recessie al aan zagen komen. ?We zijn in 2008 in volume gedaald ten opzichte van voorgaande jaren en ook voor 2009 verwachten we nog geen herstel. We hebben de organisatie daar ook al op aangepast.?
Hans-Jaap Eijerkamp verklaarde dat ook Eijerkamp het beleid voor de komende periode heeft afgestemd op de recessie. ?Daarbij is het belangrijk dat we de omzetontwikkeing nauwlettend volgen zodat we -indien noodzakelijk- snel kunnen bijsturen.? Een visie die werd gedeeld door directeur Jan Nijhof van Nijhof bouw en woonwaren in Baarn. ?We kunnen nu nog niet goed inschatten hoe lang deze crisis gaat duren. We weten dat 2009 erg moeilijk wordt en 2010 misschien nog wel moeilijker. Daarom hebben wij verschillende scenario?s klaarliggen zodat we snel kunnen inspringen op nieuwe situaties?, aldus Nijhof in een videoboodschap.

Schril contrast
Eijerkamp constateerde dat de voorzichtige houding van veel ondernemers in schril contrast staat met de eerder uitgesproken verwachting dat de recessie geen depressie zal worden. ?En toch stemt u bijna allemaal uw bedrijfsvoering af op bijzonder moeilijke tijden. U verwacht zelfs meerjarige gevolgen voor uw onderneming?, zo wierp hij de aanwezigen toe. Volgens een meerderheid in de zaal moeten dergelijke maatregelen er juist voor zorgen dat de gevolgen zo beperkt mogelijk blijven. ?Een positieve en in mijn ogen gezonde houding?, aldus Eijerkamp.
Er waren tijdens de interactieve sessie, waarbij de deelnemers via stemkastjes hun mening konden geven, overigens meer tegenstrijdige uitkomsten. Zo noemde een meerderheid van de aanwezigen ?innovaties? als kans om 2009 toch nog een succesvol jaar te maken, terwijl eenzelfde meerderheid het ?uitstellen van het doen van grote uitgaven? als belangrijkste bezuinigingsmaatregel zei te zien.

Renovatiemarkt
Een van de ontwikkelingen waarmee de wonenbranche te maken heeft (en nog meer zal krijgen) is de afname van aantallen nieuwbouwwoningen. Volgens alle prognoses worden vanaf 2009 aanzienlijk minder nieuwe woningen opgeleverd als in 2008. Toen werden ruim 80.000 nieuwe woningen gebouwd. Op de vraag of deze terugval opgevangen kan worden door een groeiende vraag op de renovatiemarkt antwoordde 60 procent ontkennend. ?De renovatiemarkt zal misschien een deel opvangen, maar zeker niet de complete terugval?, aldus Fred Hendriks van bouwmaterialenhandel PontMeyer. ?Tenminste niet als je je als ondernemer niet hebt verdiept in die markt. Wij hebben al in 2005 een daling in de nieuwbouwcijfers zien aankomen en hebben ons vervolgens verdiept in de renovatiemarkt. Dat betekent toch een doelgroepverbreding en ik denk dat daar ook kansen liggen. Verbreding van je doelgroep leidt tot verbreding van je assortiment.?
Anderen verwachten wel dat minder nieuwbouwwoningen -en dus minder verhuizingen- zorgt voor een toename aan ?klusinvesteringen?. ?Als consumenten niet kunnen of willen verhuizen en ze besluiten te blijven waar ze nu zitten, gaan ze investeren om het thuis nog gezelliger of comfortabeler te maken. Daar kan en moet de wonenbranche op inspringen en van profiteren. Zorg dat je de consument verleid. Uit onderzoek blijkt dat het aantal tweede hypotheken de afgelopen maanden met 25 procent is gestegen. Dat toont de kansen van de renovatiemarkt?, aldus Arie Barendregt van Somfy, fabrikant van elektrische bediening van zonwering, rolluiken en gordijnen.

Branchebrede aanpak
Om de gevolgen van de economische crisis te bestrijden zou de wonenbranche een gezamenlijke campagne kunnen starten om de consument weer naar de winkels te krijgen. Eén op de drie aanwezigen was het hiermee eens. ?Samenwerken in zo?n campagne is essentieel, vooral ook voor de kleine ondernemer. Ook de individuele woonzaak heeft het moeilijk en die kan niet solo een marketingcampagne opzetten. Tenminste niet met hetzelfde effect als een gezamenlijke actie kan hebben. Daar profiteert de hele branche van?, aldus Mark Iesbers namens de Keuken Designers.
De vraag hoe zo?n campagne er uit moet gaan zien, kon niet makkelijk beantwoord worden door de aanwezigen.

Marketing
Volgens de meest aanwezigen zal de wonenbranche de komende jaren dus volop gaan inzetten op marketing om de recessie te bestrijden. Bijna eenderde van de gasten zet ?anti-cyclisch marketeren? als belangrijkste gevolg van de recessie voor hun sector. Overigens zijn er opvallende verschillen tussen de deelbranches: zo verwacht 50 procent van de ondernemers actief in de doe-het-zelfmarkt dat ?kosten besparen en afwachten? de voornaamste reactie zal zijn, waar 14 procent van de keukenondernemers voor deze optie koos. En terwijl 10 procent van de doe-het-zelfvertegenwoordigers kiest voor ?marketeren en innoveren?, gaat 43 procent van de keukenbranche voor deze mogelijkheid.
Goede marketing is volgens de meeste aanwezigen ook een belangrijk wapen om te zorgen voor onderscheidend vermogen. ?Marketing biedt je de kans om de relatie met je klanten te onderhouden en te intensiveren. Je moet, zeker in deze moeilijke tijden, de consument aan je binden. Dus moet je zoeken naar thema?s die de klanten aanspreken. Als je dat op een goede manier doet, weet ik zeker dat de klant een duit in jouw zakje doet?, verklaarde Margreet Slijkhuis van Häfele.

Onderscheidend vermogen
De vraag ?hoe zou de detaillist volgens u met de recessie moeten omgaan?, werd bijna unaniem beantwoord met het advies: werken aan onderscheidend vermogen. Beter worden of blijven dan de concurrentie. ?Daar sluit ik me helemaal bij aan?, aldus keukendetaillist Lajos Nagy uit Zutphen. Hij verhuisde vorig jaar met zijn winkel naar de Zutphense binnenstad. ?Op een exclusieve locatie in een historisch pand. Maar daarmee draag ik mijn identiteit wel nadrukkelijk uit. Ik durf te kiezen voor sfeer en beleving en dat werkt. Daarom komen consumenten ook bij mij terug. Die eigen en duidelijke identiteit bindt klanten.?
Gevraagd naar de manier waarop de aanwezigen zelf de zaken gaat aanpakken antwoordde een meerderheid met ?innoveren?. Daarbij liet een aantal aanwezigen doorschemeren dat innovatie niet alleen gezocht moet worden in nieuwe producten. Ook binnen bedrijfsprocessen zoals logistiek kan winst behaald worden. Opvallend hierbij was het grote verschil tussen de doe-het-zelf en zonweringbranche enerzijds en de keuken- en sanitairbranche anderzijds. De eerste twee kozen in meerderheid voor de optie kosten besparen, terwijl de laatste twee inzetten op innoveren.

Conclusie
Hoewel geen van de aanwezigen hét antwoord weet op de vraag hoe deze recessie zo succesvol mogelijk te doorstaan, bleek een grote meerderheid gematigd optimistisch over 2009 en de jaren daarop. Duidelijk werd wel dat de ondernemers alles uit de kast moeten halen om hun eigen onderneming, en daarmee ook de wonenbranche, gezond te houden.

KADER
Top-5 ludieke acties
De afgelopen maanden speelden veel ondernemers in op de kredietcrisis met soms spectaculaire acties. Hieronder een top-5.
1. een gratis keuken bij aanschaf van een woning
2. een (kleine) Renault cadeau bij aanschaf van een grote Renault
3. een gratis woonkamer bij aanschaf van een nieuwe keuken
4. een gratis TomTom bij een uitvaartverzekering
5. een gratis Citroën personenauto bij aanschaf van een keuken
Welke actie verzint u...?

KADER
Karwei-branchepanel
De leden van het Karwei Management branchepanel toonden zich vorig jaar al steeds voorzichtiger over de verwachtingen voor de komende maanden. De Verwachtingbarometer, die aangeeft hoe de ondernemers de komende zes maanden tegemoet zien, schoot in de loop van 2008 diep in het rood, tot een stand van 26,3 eind 2008. Daarmee geeft een meerderheid van de branche aan zware maanden te verwachten, waarbij veel ondernemers een omzetdaling van meer dan 10 procent verwachten ten opzichte van een jaar daarvoor. Toch noemt een meerderheid van de ondernemers de situatie in hun eigen onderneming nog redelijk tot goed. Daarmee vertoont het panel grote gelijkenis met de aanwezigen tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst van Qumedia. Waakzaamheid is geboden, maar er is vooral vertrouwen in eigen kunnen.

KADER
Uitkomsten discussie gebundeld in rapport
De stemgegevens van de aanwezige gasten die 12 januari deelnamen aan de interactieve discussie zijn gebundeld in een overzichtelijk rapport. Dit rapport is aan alle deelnemers toegezonden, maar ook indien u niet bij de bijeenkomst aanwezig was, kunt u toch over deze gegevens beschikken. U kunt het rapport downloaden bij Qumedia, via onze site www.qumedia.nl. Klik op de link ?Nieuwjaarsbijeenkomst?. Hier kunt u het rapport gratis downloaden.

KADER
Film
Op de site www.qumedia.nl is een videoregistratie van de Nieuwjaarsbijeenkomst en de interactieve discussie te zien.