Bijna iedere keer als een buitenlandse retailer voet op Nederlandse bodem zet gaat dat gepaard met veel tam-tam. Dat ligt in de eerste plaats aan de retailorganisatie zelf. Zo heeft Mediamarkt ervoor gekozen om met veel bombarie de Nederlandse markt te betreden. Er zijn eveneens winkelorganisaties die het liever wat stil houden, bijvoorbeeld in verband met de vergunning-aanvragen en de daarop volgende stortvloed van bezwaarschriften ingediend door concurrerende ketens. Vorig jaar kondigde het Duitse bouwmarkt-concern Bauhaus aan plannen te hebben om vestigingen in Nederland te openen. Een gemiddelde Bauhaus-bouwmarkt telt grofweg zo’n tienduizend vierkante meter en toen bekend werd dat zowel in Groningen als Venlo er vergevorderde plannen zijn voor het bouwen van een megabouwmarkt, zorgde dat voor de nodige beroering.

Nu is dat laatste geen gebeurtenis op zich. Retailreuzen als Ikea, Hornbach en Mediamarkt kunnen gegarandeerd op verzet rekenen als zij ergens een winkel willen openen. Dat kan verzet zijn van de plaatselijke winkeliers, maar ook van direct concurrerende ketenorganisaties. Het benadrukt maar weer eens de fijnmazigheid in ons land, waarbij we tevens vinden dat er een consensus moet zijn tussen alle betrokken partijen (poldermodel). De komst van een megastore in het delicate plaatselijke retailaanbod verstoort behoorlijk het evenwicht. Dit maakt het voor buitenlandse retailers niet makkelijk om in Nederland nieuwe winkels te openen. Nog los van het feit dat door de crisis en opkomst van internet dat op dit moment sowieso al een lastige klus is.

Anderzijds wordt Nederland vaak gezien als de proeftuin van Europa. Dat is voor veel concerns juist weer de reden om zich wel met veel bombarie tussen de Nederlandse retail te nestelen. Mediamarkt liet er vanaf het begin af aan geen onduidelijkheid over bestaan dat het de Nederlandse markt wilde veroveren. En door de fijnmazige winkelstructuur is het juist een uitdaging om in ons land succesvol een reeks winkels te openen. Als het in Nederland lukt… dan moet het in andere landen ook lukken.
Dat was zo’n tien jaar geleden eveneens de gedachte van verschillende Italiaanse fabrikanten van designkeukens. Dada, Minotti en Effeti, om er maar een paar te noemen, zijn er niet in geslaagd een, weliswaar selectief, netwerk op te bouwen. Voor dergelijk exclusieve winkels is Nederland schijnbaar te klein.

In het middensegment weten buitenlandse winkelformules succesvol een naam op te bouwen in Nederland. Ikea en Hornbach zijn daar in de woonsector bekende voorbeelden van. Voorzichtig aan nestelt Jysk zich daar -in de luwte- ook bij. En vergeet daarnaast niet dat schijnbaar oer-Hollandse winkelmerken als Hema (Britse investeringsmaatschappij Lion Capital), Praxis en Formido (Maxeda in handen van buitenlandse investeerders) en de meerderheid aan vestigingen van Gamma en Karwei (CRH bouwmaterialen) in buitenlandse handen zijn. Daarnaast weten concerns als De Mandemakers Groep (DMG) en Rivièra Maison een snelle groei te realiseren in het buitenland.

Vanuit de traditie is Nederland een handelsland. Dat blijkt wel uit het feit dat concerns als DMG en Rivièra Maison een snelle groei realiseren in het buitenland. En het feit dat wij de grenzen altijd open hebben gesteld voor buitenlandse initiatieven. Juist door de komst van nieuwe, buitenlandse winkelformules is er een ongekende dynamiek in de Nederlandse retail. Tel daarbij de groeiende verworvenheid tussen online en de fysieke winkels dan vormt de Nederlandse proeftuin een blauwdruk voor de toekomstige Europese retail. Want die landsgrenzen bestaan echt niet meer, zoveel is wel duidelijk.