"Dit is voor ieder gebouw toepasbaar"
 
FARO Architecten ontwerpt duurzaam kerkje
Een niet alledaagse opdracht voor architect Hugo de Clercq van FARO Architecten: een kerkje annex stilteruimte bij conferentiecentrum Mennorode, midden op de Veluwe. Duurzaam was de voornaamste eis. De Clercq ontwierp een volledig houten gebouw, dat wordt verwarmd door warmte-koude-opslag (WKO). De duurzame uitgangspunten van de kerk zijn volgens de architect in ieder gebouw toepasbaar.
 
Het moest een bijzondere kerk worden, daar in de bossen bij Elspeet op de Veluwe. Heel duurzaam, maar daarnaast ook goed passend in de omgeving. En aangezien de kerk bestemd is voor de Doopsgezinde Gemeente, een van oudsher ruimdenkende geloofsgemeenschap, moest het ook in die traditie passen. Architect Hugo de Clercq nam een ouderwetse schuur als uitgangspunt. Daarmee verwijzend naar de bosrijke omgeving én naar de 16e eeuw, toen het protestantse geloof in Nederland onderdrukt werd door het katholicisme. "In die tijd hielden de doopsgezinden hun diensten in schuilkelders of in schuren in het bos. Dat vond ik een interessant beeld."
Uitgangspunt was verder dat het kerkje altijd open is. Het doet ook dienst als soort stiltecentrum, mensen kunnen er op ieder moment naar binnen om er even tot zichzelf te komen, te bidden of te mediteren. "Een mooie functie", vindt De Clercq. "Zeker in deze tijd waarin alles zoveel mogelijk op slot moet."
Hugo de Clercq ontwierp een gebouw dat oogt als twee ineengeschoven schuren. "Het gaat eigenlijk van een klein schuurtje naar een grotere schuur. Als een gebouwtje met een knik erin", zoals hij het zelf omschrijft.

Spanten
De kerk is geheel gebouwd van hout, op de vloer en de fundering na. "Het staat midden in het bos, dus waarom moeilijk doen?", stelt De Clercq simpel. "Bovendien is hout volledig CO2-neutraal en ik vind het gewoon erg mooi."
Bepalend voor het beeld en constructie van de kerk zijn de 18 vurenhouten spanten, die vrijwel allemaal anders van afmeting zijn. Dat maakte het gebouw tegelijkertijd complex; er waren maar liefst 180 tekeningen nodig om de maatvoering exact goed te krijgen. Naast de opvallende, karakteristieke vurenhouten spanten zijn ook de wanden en het dak zeer bepalende voor het uiterlijk van het gebouw. Deze zijn bekleed met shingles, ofwel kleine latten van acaciahout uit Franse bossen. De shingles worden als een soort dakpannen over elkaar gelegd. Het acaciahout is gesnoeid, dus er is geen boom voor omgehakt. De Clercq: "Daardoor zijn de stukken hout kleiner, maar voor shingles is dat heel geschikt. Het wordt ook veel toegepast in bosrijke landen als Canada, Amerika en Scandinavië."

Tweedehands
Ook is er 'tweedehands' hout gebruikt bij de bouw. De binnenwanden zijn namelijk afgewerkt met hout dat afkomstig is uit een oud klooster in de buurt van Rotterdam. De balken in de voor- en achterpui zijn van Veluws eikenhout. Met name die achterpui is bijzonder, want die bestaat voornamelijk uit glas. Zo wordt optimaal gebruik gemaakt van de zonnewarmte. Maar de openheid van de grote achtergevel vroeg wel om een extra versteviging. Metagas, specialist in onder meer glazen constructies, heeft hier verticale glazen lamellen aangebracht, om de gevel de benodigde stevigheid te geven. Ook de rest van de beglazing in de achtergevel is vrijwel zonder profielen. Zo houdt de gevel de openheid die Hugo de Clercq in gedachten had.
Duurzaam in de kerk is ook de verwarming. Deze gaat straks namelijk werken op basis van warmte-koude-opslag. Vooralsnog wordt het hele gebouw, evenals de rest van het naastgelegen conferentiecentrum, verwarmd met het afvalgas van een vuilverwerking in de regio. Maar over niet al te lange tijd is dat voorbij en wordt de eigen WKO-installatie in gebruik genomen.

Plezier
De kerk is gedurende de eerste helft van 2011 gebouwd door Van Ouwendorp Bouwbedrijf in Elspeet. Hugo de Clercq is zeer te spreken over de wijze waarop de timmerlieden van deze Elspeetse bouwer de klus hebben geklaard. "Voor dit soort bijzondere klussen heb je vakmensen nodig die begrijpen wat de bedoeling is. Deze mensen voelden dat heel goed aan en hadden er bovendien enorm veel plezier in. Dat heb je echt nodig."
Ook Hugo de Clercq zelf is enorm enthousiast. "Zo'n bijzondere opdracht is enorm leuk. We doen graag meer van dit soort klussen. Kerken zullen we niet vaak bouwen, dat is in deze tijd niet meer aan de orde. Maar het basisprincipe van duurzaamheid is voor alle nieuwbouw toepasbaar. In een bedrijfspand, een kantoor, maar ook in een woning. We zijn bijvoorbeeld bezig met het ontwerpen van duurzame varkensstallen, een vergelijkbare opdracht. Enerzijds lastige opdrachten, vooral omdat we aan zoveel randvoorwaarden moeten voldoen en weerstand moeten overwinnen. Maar vooral heel interessant. Ik vind het een feest om dergelijke bijzondere ontwerpen te maken."
 
 
◀ Terug Delen
 
WAM• Woning Afbouw Magazine | 2011 - december | Pagina(s) 12,13,14,15
 
Relevante publicaties
Vertaal via Google