De afgelopen maanden is de stemming onder mkb-ondernemers over het economisch klimaat sterk verslechterd. Onzekerheid is troef en dat laten alle indicatoren van de economische barometer van MKB-Nederland en EIM luid en duidelijk zien. Minder dan 20 procent van de ondernemers in het mkb gelooft nog dat de economie zich in 2009 positief zal ontwikkelen. Vorig jaar was dat 74 procent.
Ook de verwachtingen van ondernemers ten aanzien van de eigen situatie zijn getemperd. Nog 63 procent heeft vertrouwen in de ontwikkelingen in de eigen sector (begin dit jaar 76 procent). Over de toekomst van het eigen bedrijf zijn ondernemers nog het meest optimistisch. 68 procent is daarover positief.

Werkgelegenheid
De banengroei in het midden- en kleinbedrijf komt in 2009 volledig tot stilstand. Ruim 80 procent van de bedrijven verwacht geen groei van de werkgelegenheid en in de In de detailhandel (-1,25 procent) loopt
die zelfs terug. Nam het arbeidsvolume in het mkb in 2006, 2007 en 2008 nog met respectievelijk
85.000, 107.000 en 65.000 fte’s toe, volgend jaar komen er niet meer dan 2.000 fte’s bij. Het aantal werknemers in het midden- en kleinbedrijf daalt over de gehele linie met 17.000. Daar tegenover staat (opnieuw) een toename van het aantal zelfstandigen met 18.000.

Trendbreuk
MKB-Nederland ziet in deze cijfers een trendbreuk: werkgevers in het mkb beschouwen personeel niet meer als een kans op meer omzet, maar als een kostenpost die zij in economisch onzekere tijden tot een minimum willen beperken. Dat is begrijpelijk, aldus de ondernemersorganisatie, in de wetenschap dat de
productiviteitsgroei in 2009 blijft steken op 1,25 procent en daarmee ver achterblijft bij de stijging van de lonen en de loonkosten. Dat opgeteld bij alle verantwoordelijkheden die een werkgever voor zijn medewerkers heeft, maakt personeel op dit moment tot een te groot risico. Om dat risico te beperken schakelen mkb-ondernemers in toenemende mate uitzendkrachten en - vooral - zelfstandigen zonder personeel in.
De barometer laat voorts zien dat eenderde van de bedrijven minder zal investeren in personeel als de arbeidskosten nog verder stijgen. Bijna 70 procent noemt de oplopende personeelslasten in meer of mindere mate een bedreiging voor hun bedrijf.

Omzet en winst
De groei van de Nederlandse economie zal volgend jaar vermoedelijk niet verder komen dan 1,25 procent. De omzetgroei in het midden- en kleinbedrijf blijft steken op 1,5 procent, zo verwachten ondernemers. Dat is een afname van bijna 50 procent ten opzichte van de groei dit jaar, die op zo'n 2,75 procent zal uitkomen. Ook de winstgroei loopt met de helft terug tot 1,25 procent.
Het is vooral de afnemende binnenlandse consumptie die een negatieve invloed heeft op de omzet, al beleeft ook de exportgroei in 2009 een teruggang. De toename van de binnenlandse bestedingen loopt terug van 2,5 procent in 2008 tot slechts 1 procent in 2009. De groei van de buitenlandse afzet daalt met een half procent tot 2,25 procent. Dat gebeurt onder invloed van de hoge inflatie, de stijging van de loonkosten in ons land en de zwakkere groei van de Europese economie. De teruglopende groei van de binnenlandse consumptie drukt de detailhandel als
totaal volgend jaar in een verliesgevende positie.

Het sterk negatieve beeld dat de economische barometer schetst, maakt 2009 tot een cruciaal jaar, concludeert MKB-Nederland. Begin dit jaar al zag de ondernemersorganisatie de ongunstige voortekenen. Daarom heeft zij in februari het voorstel gedaan om de geplande btw-verhoging uit te stellen, de ww-premie voor werknemers -en werkgevers af te schaffen dan wel te verlagen en de
toenemende zorgkosten voor werkgevers in te dammen.
MKB-Nederland is blij dat het kabinet al heeft aangekondigd de btw-verhoging te schrappen en de ww-premie (onder voorwaarden) te verlagen. Dat zijn belangrijke stappen om de overheidsbegroting aan de te passen aan de huidige conjunctuur. Maar daarmee zijn we er nog niet, aldus de ondernemersorganisatie. Structureel gebeurt nu te weinig om de kosten en baten van werk met elkaar in balans te brengen. Dat is voor de komende jaren de grote uitdaging.