Als branchespecialist bij INretail is Van der Stelt verantwoordelijk voor Wonen, een segment waarbij ruim 3.700 winkels – van eenpitters tot grootwinkelbedrijf – zijn aangesloten. Opleiding is één van de strategische thema’s waarmee INretail zich bezighoudt. Van der Stelt: “Na de crisis vanaf 2009, die er flink heeft ingehakt, zien we sinds 2014 alleen maar flink stijgende omzetten in de woonbranche. In coronatijd zijn die nog eens extra omhoog gegaan. Tegelijkertijd zien we een afname van het aantal ambachtsmensen. Dat begon op de scholen, waar het aantal aanmeldingen hard afnam. Zeven, acht nieuwe leerlingen per jaar, dat is te weinig om een opleiding in stand te houden. Een jaar of vijf geleden zijn we daarom gaan kijken hoe we jongeren weer enthousiast kunnen maken voor het vak. We zijn in contact getreden met een aantal scholen die de opleiding tot woningstoffeerder verzorgden. Wat is het probleem in de sector, luidde één van de eerste vragen waarop we een antwoord zijn gaan zoeken. Benaming van het vak, dat is één ding. ‘Ik word later stoffeerder’, dat klinkt niet heel spannend. Daarnaast speelde de verwachting van ouders een rol. Inmiddels zie je weer een trend naar werken met je handen, maar dat beeld stond toen behoorlijk onder druk. Minstens MAVO, HAVO of VWO was het devies, de instroom richting de meer praktijkvakken op het VMBO zagen we dalen. Liefst zo cognitief mogelijk opleiden, was het idee. Vooral niet met je handen werken. Terwijl, dat weten we inmiddels, juist dát garanties op werk oplevert. Een imagoprobleem, daar zat dus zeker een deel van het probleem”, aldus Van der Stelt. “We moeten echt af van het denken in ‘hoger en lager’ onderwijs en veel meer denken in ‘praktisch en theoretisch’ opgeleid. Beiden zijn evenveel waard.” Hij vertelt verder: “We zijn begonnen de opleiding een andere naam te geven. Geen woningstoffeerder, maar ‘interieurvakman m/v’. Bezig zijn met interieur, dat klinkt toch anders. Daaromheen hebben we een website gebouwd, met een jongere uitstraling. We hebben het vak op een andere manier neergezet. Bovendien zijn we scholen gaan helpen met het geven van voorlichting. Een wiel dat stilstond hebben we zodoende weer in beweging gekregen. Met als resultaat, dat het aantal jongeren dat deze opleiding volgt in een paar jaar tijd zeker is verdubbeld.”

Bestaansrecht
Tot zover de opleiding interieurvakman, of vrouw, de voorloper van de opleiding die voor de keukenbranche met name van belang is, die van (allround) keukenmonteur. De basis hiervoor werd gelegd door de DB Keukengroep, die in samenwerking met het Hoornbeeck College in Amersfoort een eigen MBO opleiding ontwikkelde. “Wij kwamen met hen in contact en onze vraag was: zijn jullie bereid deze opleiding ook elders aan te bieden? Samen met DB zijn we in gesprek gegaan met andere scholen: HMC Rotterdam en Amsterdam en het ROC in Tilburg. De scholen hebben de opleiding omarmd en zo heeft de opleiding keukenmonteur een breder karakter gekregen”, aldus Van der Stelt.
Van belang daarbij is de samenwerking met lokale retailers. In Tilburg werd bijvoorbeeld opgetrokken met Bruynzeel keukens, in Zwolle is het Bribus die zich heeft verbonden aan de keukenmonteur-opleiding, maar zo zijn er nog veel meer bedrijven gekoppeld aan de scholen. Belangrijkste is, zo benadrukt Van der Stelt nogmaals, dat er altijd een samenwerking tot stand komt met lokale keukenbedrijven.

Met de komst van de opleiding tot (allround) keukenmonteur niveau 2 en 3 naar Zwolle, heeft nu ook het oosten van ons land een school voor toekomstige keukenmonteurs. Dat er – met momenteel 4 MBO-scholen in Nederland die de opleiding aanbieden – nog geen landelijke dekking is, baart Van der Stelt weinig zorgen. “Liever een beperkt aantal scholen die het goed doen, dan heel veel scholen met minder kwaliteit. Jongeren moeten misschien wat verder reizen, maar we bieden nu wel echt een goede, gedegen opleiding mét voldoende aanmeldingen, waardoor de opleiding ook bestaansrecht heeft.”

Na Amersfoort is Rotterdam de eerste MBO die er inmiddels een volledig schooljaar op heeft zitten. Dat is goed verlopen, de reacties van leerlingen zijn positief. “Iedere dag is anders, het is afwisselend werk, een mooie mix van inrichting en techniek, je komt steeds ergens anders, je maakt iets moois met elkaar, je maakt mensen blij met wat je voor ze maakt”, is een greep uit de reacties van de toekomstige keukenmonteurs.

Leerbedrijven gezocht
Hij gaf het al eerder aan: leerbedrijven zijn had nodig om de opleiding tot een succes te kunnen maken. “We zijn constant op zoek naar keukenbedrijven die een jonge leerling een kans op een baan willen geven en vier dagen in de week in de praktijk opleiden. Dat betekent investeren. Maar als je iemand binnenboord hebt en zelf opleidt, heb je daar vervolgens vaak een hele waardevolle kracht aan. Iemand die snapt waar je als bedrijf voor staat, wat toch een meerwaarde biedt ten opzichte van werken met zzp’ers.” Hij vervolgt: “Wij moeten als woonbranche hard concurreren met andere branches, waar ze ook volop mensen zoeken, zoals defensie, de zorg, etcetera. En los daarvan zien we ook een tekort aan personeel in bijvoorbeeld verkoop en logistiek. Niet alleen nu, maar door de vergrijzing ook zeker op termijn, zal de arbeidsmarkt een structureel probleem zijn voor ondernemers. Ook daarom moeten we serieus investeren in een nieuwe generatie medewerkers. We hebben een prachtig vak: keukens verkopen en monteren. Daarom moeten we dus heel hard werken aan het duidelijk communiceren van de aantrekkelijkheid van het vak binnen de retailsector. En dat doen we samen met ondernemers.”

Een oproep tot slot, vanuit die laatste gedachte: dit moeten we met elkaar doen. “Scholen en bedrijven samen. We hebben elkaar hard nodig om te zorgen dat we een gezonde pool krijgen met ambachtsmensen in onze branche. Met name voor de lange termijn. Dat is toch wel de belangrijke opdracht voor de sector voor de toekomst.”