Als je dertig jaar geleden retailer was in een stad of dorp kon je goed inschatten wat de risico’s waren die je liep als ondernemer. Zolang jouw producten, service en prijs maar redelijk waren gingen je klanten niet naar andere dorpen of steden om hun aankopen te doen. Iemand die zo’n goedlopende winkel had kon deze rond zijn 60ste verkopen en er goed van leven. Tegenwoordig kan je concurrent zo maar aan de andere kant van de wereld zitten. Waar mensen vroeger een product lieten bestellen en daar zonder problemen enkele weken op gingen wachten bieden geheel nieuwe concurrenten ineens aan om het de volgende ochtend al te bezorgen. Gratis en dat voor een product dat al goedkoper was dan dat de gemiddelde winkelier het kon aanbieden.

Internet
Internet en schaalvergroting zijn verantwoordelijk voor deze veranderingen. Vandaag de dag worden er hoge eisen gesteld aan de gemiddelde retailer: hij moet het beste assortiment hebben, de laagste prijs en de hoogste/snelste service. Omdat de consument niet meer uit zijn stoel hoeft te komen om iets uit te zoeken en te bestellen doet ie dat alleen nog als het ‘leuk’ is. Een winkel die niet ‘leuk’ is wordt niet meer bezocht. De recente faillissementen van ketens die tot voor kort toonaangevend waren in het winkellandschap zijn daar voorbeelden van.
Van de vijf grootste bedrijven ter wereld bestonden er drie amper veertig jaar geleden nog niet. Deze drie bedrijven zijn alle actief op het internet: Apple (37 jaar oud), Google (18 jaar oud, bedrijf heet tegenwoordig Alphabet) en Microsoft (41 jaar oud). Bij de top tien horen ook nog eens Facebook (pas 12 jaar!) en Amazon (22 jaar). Het geeft maar aan hoe snel deze ontwikkelingen gaan. De mannen die deze bedrijven hebben opgericht zijn bovendien nauw betrokken bij totaal nieuwe ontwikkelingen op het gebied van ruimtevaart en duurzame energie. Welke stimulans zal die betrokkenheid wel niet geven?

Definitie
Ook in de woonbranche is een geheel nieuwe ontwikkeling zijn ingang aan het vinden; zelflerende apparaten. Voor dit thema maken wij verschil tussen:
• domme apparaten: die doen gewoon wat ze moeten doen;
• programmeerbare apparaten: apparaten die van tevoren kunnen worden ingesteld om op een later tijdstip iets te doen;
• op afstand bedienbare apparaten: apparaten die geprogrammeerd zijn om een taak op bepaalde tijdstippen iets te doen, maar die op afstand (van buiten de woning en via internet) kunnen worden bekeken en aangepast;
• zelflerende apparaten: die programmeerbaar zijn, op afstand bedienbaar, maar die zelf kunnen leren van hun gebruikssituatie en zich automatisch aanpassen. Het duidelijkste voorbeeld van een dergelijk apparaat is de thermostaat van Nest: deze rekent zelf uit op basis van de buitentemperatuur wanneer hij moet beginnen te verwarmen; merkt wanneer er niemand thuis is; past het verwarmingsschema automatisch aan wanneer een verandering regelmatig wordt.
Ten behoeve van dit redactionele artikel hebben de redacties van Qumedia een enquête proberen te doen onder fabrikanten en importeurs van allerlei soorten producten (niet alleen apparaten) in de woonbranche. Van de ruim 850 personen die waren benaderd gaven slechts 3 (!) respondenten een antwoord. De benaderde personen hoefden niet alleen antwoord te gaven wanneer zij zelf zelflerende apparaten in hun assortiment hadden, maar konden ook aangeven dat ze dat -om allerlei redenen -niet aanboden. De redactie was met name geïnteresseerd in de ontwikkelingen op dit gebied, maar helaas.

Over vijf jaar
Mogelijk weten sommige aangeschreven personen niet wat zelflerende apparaten zijn of dat deze zaken een ‘ver van mijn bed show’ zijn. Hetzelfde bleek een aantal jaren geleden met onderzoeken naar de aanwezigheid van een website of webshop. Toch hopen de redacties op deze pagina’s te laten zien, dat de ontwikkeling van zelflerende apparaten volop in beweging is. Kijkende naar vergelijkbare ontwikkelingen, zoals webwinkels, social media en zaken als elektrische auto’s, mag je verwachten dat tussen de vijf en tien jaar vanaf nu zelflerende apparaten de norm zijn en niet meer iets bijzonders.
Een mooi voorbeeld van deze ontwikkeling is de Nest van Google. Dit bedrijf is begonnen met het ontwikkelen van een thermostaat, die anders werkt dan bestaande thermostaten. Het apparaat is verbonden met het internet en kan dus zien hoe de buitentemperatuur niet alleen is, maar ook de komende uren gaat worden. Het leert binnen enkele dagen hoe lang het duurt voor het huis is opgewarmd. Ingesteld om ’s ochtends om 07.00 uur op 20 graden te zijn, houdt deze thermostaat rekening met de opwarmtijd gerelateerd aan de buitentemperatuur. Het moment waarop de verwarming begint te werken is afhankelijk van de tijd die het nodig heeft om de gewenste temperatuur te bereiken. Standaard thermostaten kun je instellen wanneer ze moeten beginnen te verwarmen en buitenthermometers kunnen het apparaat vertellen hoe warm het water moet worden, maar als het flink koud is haalt de cv-ketel zijn beoogde resultaat niet.
De Nest-thermostaat merkt het ook wanneer er niemand thuis is. Na verloop van tijd zet hij zichzelf op de ingestelde minimumtemperatuur. Zodra hij weer beweging detecteert zet hij zichzelf weer aan. Een Nest kan worden ingesteld op een weekschema waarin wordt vastgelegd wanneer het welke temperatuur dient te leveren. Wanneer de huiseigenaar echter handmatig en regelmatig de thermostaat hoger of lager stelt, past de Nest dit schema automatisch aan.

Samenwerkende apparaten
Op zich is dit indrukwekkend genoeg, maar het aardige van de Nest is dat het samenwerkt met andere producten; producten van zowel Nest zelf als van andere producenten. Zo maakt Nest ook camera’s die zelf (via internet) melden wanneer ze beeld of geluid waarnemen. Tegen een vergoeding legt Nest zelfs deze waarnemingen gedurende langere tijd vast. Omdat deze producten draadloos via de thuis-wifi werken zijn er geen ingewikkelde montages door experts nodig. Via je mobiele telefoon meld je de camera of ander product aan en ‘klaar is Kees’. Zo heeft Nest ook een rook- en koolmonoxide-melder die samenwerkt doordat hij niet alleen rook en koolmonoxide detecteert, maar ook mensen waarneemt (en dat doorgeeft aan de thermostaat)
Via de app op je mobiele telefoon kun je zien hoe lang je verwarming heeft gedraaid. Of je zuinig geweest bent en waarom de cv meer of minder heeft gestookt. Ziet de Nest-camera beweging of hoort ie geluid, krijg je een melding op je telefoon. Ook wanneer de camera off-line is. Natuurlijk kun je op elk moment je verwarming en bewaking aan- of uitzetten vanaf je telefoon.

Minder apps
Het bijzondere van deze Nest-apparaten is dat zij samenwerken. Met elkaar, maar ook met een steeds groeiend aantal apparaten van andere producenten. Zo werkt Nest nu al samen (in Europa) met onder andere: Yale (sleutelloze sloten), Siemens (wasmachines), Philips (verlichting), Keen (ventilatie-systemen), Lutron (domotica) en Lifx (verlichting). In de Verenigde Staten is de lijst met ‘partners’ al veel langer.
Het voordeel van zo’n samenwerking -in dit geval met Nest (lees Google), maar ook met andere- is dat de consument niet voor elke toepassing een aparte app op zijn telefoon moet zetten. Over enkele jaren zouden dat er wel eens vele tientallen kunnen zijn. Het tweede voordeel is dat de samenwerkende apparaten ook inderdaad van elkaar zouden kunnen leren. Zo kunnen vaatwassers zo ingesteld worden, dat zij alleen gaan werken wanneer de huisbewoner niet thuis is of het stroomtarief lager. Hiervoor heeft het apparaat ‘big data’ nodig die dan niet behoeven te worden verzameld door alleen de fabrikant van dat apparaat. Verwacht mag worden, dat door samenwerkingen de kennis van de woonomstandigheden van de consument beter kunnen worden ingeschat.

Big data
Om al deze functies zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren hebben zelflerende apparaten gegevens nodig. Dat verzamelen van gegevens wordt ‘big data’ genoemd. Met name in Europa bestaat er veel wantrouwen tegen het verzamelen van informatie over het gedrag van consumenten. Deze toepassingen verzamelen geen gevoelige informatie die consumenten ongewenst zouden kunnen vinden, hoewel je grenzen zou kunnen aantreffen. Een koelkast die weet wat je elke week koopt en automatisch boodschappenlijstjes maakt zou als een grensgeval kunnen worden gezien. Maar het gemak dient de mens. Wie maakt er nu bezwaar tegen dat de Belastingdienst zijn aangiftebiljet zelf invult? Die gegevens komen werkelijk overal vandaan; je werk, je bank etc. Jongere mensen lijken daar minder moeite mee hebben dan oudere mensen. Tal van internettoepassingen leggen vrijwel alles vast van wat zij doen, maar het lijkt ze geen zorgen te baren.

Toekomst
Niet alleen kan er steeds meer door de technologische ontwikkelingen, de consument wil ook steeds liever gebruik maken van de voordelen die deze vooruitgang biedt. Leerden we vroeger hoe je fatsoenlijk een auto moest inparkeren, er is tegenwoordig vrijwel geen moderne auto meer die dat niet zelf kan. Over een jaar of tien rijden auto’s echt helemaal zelf. Niemand zal over tien jaar nog terug willen naar het zelf rijden: zelfrijdende auto’s zullen betrouwbaarder blijken dan menselijke bestuurders en verzekeringsmaatschappijen zullen je extra premie gaan berekenen wanneer je zelf wilt blijven sturen. Niet alleen op de weg, maar ook thuis. Niet alleen brengen die toepassingen meer gemak en meer veiligheid, zij zullen ook een significante bijdrage gaan leveren aan de ecologie. Apparaten gaan werken wanneer er dalen zijn in het stroomaanbod, auto’s gaan emissieloos rijden. Geen consument zal daar ‘nee’ tegen kunnen zeggen.
Onze redactie is bijzonder geïnteresseerd in uw visie op dit onderwerp: redactie@qumedia.nl