Gemaksformule AH to Go is op het Amstelstation in Amsterdam vlak na de zomer een proef begonnen met mobiel scannen en betalen. Dat is afgelopen tijd misschien wel het meest opvallende detailhandelsinitiatief op betalingsgebied geweest. Klanten die meedoen, moeten zich eerst met hun mobieltje bij een aparte zuil aanmelden, zodat de winkel ze kan herkennen. Vervolgens moet de klant de schapstickers met het mobieltje scannen van alle producten die hij aanschaft. Het afrekenen is een fluitje van een cent en gaat supersnel. De klant houdt zijn toestel tegen het Mobiel Winkelen-logo op de betaalpaal, waarna het bedrag van de rekening wordt afgeschreven. De kassabon verschijnt op het telefoonscherm van de klant.
Dit is niet het eerste opvallende betaalinitiatief dat Albert Heijn neemt. Al eerder kwam de supermarkt in het nieuws met de introductie van Tip2Pay, oftewel: betalen met je vingerafdruk. De Albert Heijn-vestiging in Breukelen had de primeur, hoewel het vooralsnog niet de bedoeling is dat dit systeem verder in Nederland wordt uitgerold. Albert Heijn wil vooral leren hoe klanten de nieuwste betaalmethodes ervaren.
Jan de Heij is innovatiemanger bij Albert Heijn. Waar deze initiatieven precies toe leiden, valt niet te zeggen, maar hij is er in ieder geval van overtuigd dat de branche toegaat naar meer betaalgemak aan de kassa.

Mobiel betalen
Betalen met het mobieltje is sowieso een tastbare ontwikkeling. Begin dit jaar werd een proef met mobiel betalen bij een C1000-vestiging in Molenaarsgraaf succesvol afgerond. Toch zullen betrokkenen waarschijnlijk nog een jaar wachten voor een definitieve nationale uitrol, want dan wordt ook duidelijk hoe het staat met de nieuwe Europese betaalstandaard, de Single Euro Payment Area (SEPA).
?Zo lang de standaard nog niet is ingevoerd, gaan grote jongens als KPN of de Rabobank niet verder sleutelen aan deze betaaloplossing?, zegt Bart Schermer van RFID Platform Nederland. Hij was als projectleider bij de proef in Molenaarsgraaf betrokken.
In Rotterdam daarentegen dendert het mediabedrijf Payter lekker door. De proef met mobiel betalen krijgt in die stad een permanent karakter, terwijl Payter daar telkens nieuwe successen aan weet toe te voegen. Vanaf vorige maand kunnen ook 9000 ondernemers in Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Eindhoven en Arnhem gebruik maken van dit systeem, waarbij aankopen worden afgerekend met de mobiele telefoon via betaalautomaten van CCV. Daarmee heeft Payter het startschot gegeven voor een landelijke uitrol van mobiel betaalgemak, meldt de organisatie in een persbericht.
Schermer sluit niet uit dat beide systemen overeind blijven. ?De systemen kennen onderling een ander karakter. Bij Payter kan de consument via bijvoorbeeld internet het tegoed op het mobieltje opwaarderen, bij de proef in Molenaarsgraaf was de mobiele telefoon gekoppeld aan de bankrekening van de gebruiker. Ik kan me voorstellen dat het Payter-systeem gebruikt wordt voor kleinere bedragen en de andere aanpak meer geschikt is voor hogere uitgaven, zoals de aankoop van een televisie bijvoorbeeld.?

Zelf scannen
Niet alleen het betalen zelf gaat stevig veranderen, hetzelfde staat te gebeuren met de kassawerkplek. Grofweg bestaan er twee manieren om de klant nauwer te betrekken bij het afrekenproces. In Nederland is Albert Heijn bekend met selfscan-devices. Daarbij moet de klant gedurende het boodschappenproces alle aankopen zelf scannen. Het afrekenen gebeurt dan via een aparte afrekenzuil. Er bestaat wel toezicht, maar er komt geen caissière aan te pas.
Daarnaast bestaan er zelfscankassa?s, die in Nederland in gebruik zijn bij supermarktformules als Hoogvliet en C1000, terwijl ook de Duitse bouwmarkt Praktiker daarmee experimenteert. In dit situatie komt het erop neer dat de klant zijn aankopen op de lopende band legt, waarna deze automatisch worden gescand. Met contant geld of via een PIN-transactie kan de klant daarna zijn aankopen afrekenen.
??Wij maken deel uit van de Zweedse ITAB Group, een organisatie die in 25 landen actief is?, zegt directeur Mark Schoonheim van Scangineers, een belangrijke aanbieder van zelfscankassa?s. ?In de VS is zelfscanning helemaal niet populair, maar maakt dertig procent van de retailformules gebruik van zelfscan-check outs. Binnen vijf jaar zitten we ook in Europa op het niveau van dertig tot veertig procent.?
Schoonheim ziet meer heil in een zelfscankassa dan in zelfscannen. Want, zegt hij, winkels moeten het boodschappen- en het betaalproces uit elkaar trekken. Een klant die door de winkel loopt, moet je niet al lastig vallen met het afrekenproces. En dat gebeurt al wel bij zelfscanunits.
Aanbieder Motorola neemt juist een ander pad. Die leverancier gelooft wel in de zegeningen van zelfscannen. Deels heeft dat te maken met het uit- en inladen van de aankopen. ?Eerst verzamelt de klant zijn aankopen in een winkelwagentje, vervolgens legt hij die op een lopende band en daarna weer in een tas of krat. Veel te omslachtig. Dat probleem heb je niet bij zelfscannen, dan hoef je de aankopen niet opnieuw uit het winkelwagentje te pakken?, zegt Frank de Jong, retailmanager bij Motorola.