De tendens heeft zich, met name door de crisis en de ontwikkelingen op internet, versneld ingezet: de speciaalzaak wordt weggedrukt door grote retailorganisaties en grote one-stop-shopping centra. Dat geldt voor de woonbranche in het algemeen, maar voor de zonweringsector in het bijzonder.

Het HBA (Hoofdbedrijfschap Ambachten) heeft in samenwerking met brancheorganisatie Romazo berekend dat het aantal zonweringbedrijven de afgelopen vier jaar met 17 procent is gedaald. De omzet ligt 20 procent lager dan in 2007 en de werkgelegenheid is zelfs met bijna 30 procent gedaald. De Nederlandse zonweringbranche krimpt spectaculair, zo blijkt uit deze cijfers. Het aantal winkels komt nu uit op 370 (volgens definitie Qudata op basis van KvK-register).
Als je kijkt naar de barometerstanden, dan zie je duidelijk dat de branche aanvankelijk niet zo’n last bleek te hebben van de crisis, maar dat het later, mede door het slechte voorjaarsweer, een flinke klap te verwerken heeft gekregen. (zie grafiek 1)

Marktaandeel
De crisis, internet en het weer zijn belangrijke spelers als het gaat om de ontwikkeling van de zonweringbranche. De consument is en blijft de belangrijkste factor. De afgelopen drie jaar heeft Qudata het aankoopgedrag van zonweringconsumenten consequent onder de loep genomen. Daarnaast zijn de uitkomsten uit dit onderzoek te vergelijken met resultaten uit onderzoeken naar het aankoopgedrag van mensen die een keuken, badkamer, verf/behang of tuinartikelen hebben gekocht.
Door die onderzoeken naast elkaar te leggen, zie je dat alle speciaalzaken, van keuken tot badkamer en van tuinwinkels tot verf- en behangspeciaalzaken marktaandeel verliezen. Om te beginnen gaan er verhoudingsgewijs minder consumenten naar speciaalzaken. Per jaar verliezen de specialisten een of twee procenten met name aan woonwarenhuizen. Groot verschil tussen de zonweringspeciaalzaken en andere specialisten is dat de eerste groep een veel geringer aandeel heeft, namelijk 33 procent. Badkamerzaken hebben een afzetaandeel van 45 procent, tuincentra/tuin(meubel)speciaalzaken 58 procent en keukenzaken zelfs 69 procent. (grafiek 2)
Daarnaast verliezen zelfstandige speciaalzaken het van de slagkracht van veel grote retailorganisaties, op basis van grootschalige inkoop, maar ook op het gebied van marketing. De neergaande prijsspiraal die is ingezet de afgelopen jaren, veelal ingezet door de grote retailers, is voor veel specialisten de nekslag.

Onderscheidend
Gezien voorgaande cijfers is het de vraag in hoeverre een zonweringspeciaalzaak top-of-mind is bij de consumenten. In hoeverre heeft de gemiddelde consument een duidelijk beeld van een zonweringspeciaalzaak? Waarschijnlijk niet of nauwelijks. Bovendien kan de vraag worden gesteld of er wel sprake is van een homogene groep zonweringspeciaalzaken. Het HBA hanteert een vierdeling die gebaseerd is op het totale distributiekanaal (zie tabel), maar die is voor het samenstellen van een profiel van een zonweringzaak minder van belang. Kortom, een profiel van een gemiddelde zonweringspeciaalzaak is er haast niet te maken.
Dat lijkt erg, maar is dat ook zo? Biedt het juist niet nieuwe kansen, waarin de zonweringspecialist zich kan onderscheiden als buitenlevenwinkel, woonmode-winkel of juist op het gebied van duurzaamheid? Een prachtig voorbeeld is wat dat betreft Welkoop/Boerenbond. De formule heeft in 2010 een omslag gemaakt en zich volledig zelfstandig gepositioneerd in de markt. Het is geen breedpakketzaak, geen bouwmarkt en geen tuinwinkel. Het is een winkel waar men alles verkoopt van ‘achterdeur tot erfgrens’. En dat legt ze geen windeieren. De retailorganisatie (Agri-retail) heeft verschillende retail- en consumentenprijzen gewonnen en draait ondanks de crisis goeie cijfers.

Ondernemers van zonweringzaken staan aan de vooravond van grote veranderingen. Het retailllandschap in Nederland is drastisch aan het veranderen. Maar dat biedt juist deze sector prima mogelijkheden. Zoek een profiel dat bij uw winkel past en zet de onderneming onderscheidend in de markt.

IN KADER
Vier scenario’s

Buitenleven
Veel zonweringondernemers hebben de laatste jaren doelbewust gekozen voor aanvulling van een buitenlevenassortiment. Op de vraag welk (nieuw) assortiment het beste past bij hun bedrijf geeft 63 procent aan dat het hier om buitenleven gaat.

Decoratie = traffic
Van de ondervraagde consumenten die zonwering hebben gekocht, schafte 63 procent raamdecoratie aan. Kortom, raamdecoratie genereert meer traffic dan buitenzonwering. Dat kan een keuze zijn in de samenstelling van het assortiment. Veel woonwinkeliers richten zich steeds meer op de verkoop van woonmode-producten, dat per seizoen verandert. Op die manier trek je vaker consumenten een winkel binnen. Ikea is hier een meester in: klanten bezoeken gemiddeld 2 tot 3 keer per jaar een Ikea-winkel en gaan na een bezoek met 10, 20, 30 euro kassa-aanslag weer de winkel uit.

Huisautomatisering
De voor de hand liggende gedachte is dat vooral ouderen geïnteresseerd zijn in automatische bediening van zonwering. Nu blijkt uit onderzoek dat ook juist de jongere generaties daar meer dan gemiddeld oog voor hebben, de zogenoemde ‘gadget’ generatie. Gemiddeld beschouwt een op de drie consumenten (die zonwering hebben gekocht of dat van plan zijn) automatische bediening van zonwering als een belangrijke trend voor 2013.

Duurzaamheid
Waterbesparing 47%
Energiezuinige keukenapparatuur 44%
Zonwering zorgt voor goed klimaat in huis 37%
Energiebesparing door zonwering 31%
Gerecycled materiaal 7%
Uit onderzoeken onder woonconsumenten blijkt dan men energie en waterbesparing erg belangrijk vindt. Daar liggen voor onder andere zonweringondernemers mogelijkheden, met name ook in samenwerking met andere woonondernemers.