De basis van het WelWonen Concept ligt in de toepassing van betonkernactivering. In geprefabriceerde betonnen heipalen zijn kunststof leidingen gestort waardoorheen water circuleert. Dit water zorgt voor een uitwisseling van bodemenergie (warmte of koude) en wordt vervolgens door een warmtepompsysteem naar prefab vloerelementen ofwel klimaatvloeren, met daarin eveneens leidingen gepompt. Bij een watertemperatuur van circa 28°C is het resultaat een aangenaam binnenklimaat met een constante temperatuur van circa 21 tot 23°C in zowel de winter als de zomer.
Betonkernactivering bij vloerelementen is volgens Betonson de vriendelijkste en zuinigste manier om gebouwen en woningen te verwarmen en te koelen. Er wordt bij deze zogenoemde klimaatvloeren namelijk gebruik gemaakt van de thermische opslagcapaciteit van de betonmassa. Een vloer van 20 cm dik kan 5 tot 6 uur een ruimte koelen of verwarmen zonder dat er iets aan energie wordt toegevoegd of weggehaald.
?In 1995 hebben we samen met onze partner TCS (Thermal Comfort Systems), het vroegere Velta, onze klimaatvloeren geïntroduceerd?, vertelt ing. Ed Weenink van Betonson. Hij is als product manager business development nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling van de Betonson-klimaatvloeren en het WelWonen Concept. Overigens is het principe van de klimaatvloeren niet nieuw, want het wordt in Duitsland en Oostenrijk al geruime tijd toegepast.
Met de klimaatvloeren beschikte Betonson weliswaar over een afgiftesysteem, maar dat systeem moest nog wel gevoed worden. En daarvoor bleek de warmtepomp het ultieme middel. Voor het benutten van de bodemwarmte en het weer teruggeven van energie aan de bodem werd -in plaats van een ?conventionele? uitvoering met boorgat- gekozen voor een systeem waarbij funderingspalen worden gebruikt als warmtevoering met kunststof elementen waardoor het water omhoog en weer terug wordt gepompt. De ?energiepaal? wordt geslagen zoals elke andere heipaal en ook de kop wordt gesneld zoals gebruikelijk, alleen steken daar dan twee buisjes uit die worden verbonden met het warmtepompsysteem.
In 2000 werd begonnen met de productie van deze energiepalen en inmiddels is het prefab systeem meerdere malen toegepast in de utiliteits- en woningbouw. Vanaf 2004 werden alle componenten aan elkaar gekoppeld en ontstond het WelWonen Concept, een innovatief en energiezuinig prefab bouwconcept voor woningen op basis van bodemwarmte. ?We hebben voor WelWonen gekozen omdat er meerdere betekenissen in zitten: ?wel? als welbevinden ofwel comfort, en ?wel? in de betekenis van bron?, legt Weenink de herkomst van de naam uit.

Onvermijdelijk
Weenink voorziet in het bijzonder bij woningen voor de komende jaren twee stromingen. De eerste is actief bouwen met een standaardschil en gebruikmaking van verwarmings- en eventueel koelinstallaties. De tweede stroming betreft het passief bouwen. Deze stroming is in het buitenland al redelijk normaal, maar voor ons land eigenlijk nieuw. Het is bouwen met een grote sterke schil met een RC-waarde van 8 tot 10 in plaats van de gebruikelijk 3 à 4. ?Zo?n woning kun je bijvoorbeeld verwarmen met twee lampjes van 100 Watt, dus het energieverbruik is minimaal?, schetst hij. Punt is volgens hem alleen dat je daarbij wel moet gaan koelen, want als het binnen eenmaal warm is, dan is die warmte er nauwelijks meer uit te krijgen.
Vooralsnog zijn we Nederland nog bezig met actief bouwen en we zoeken de energiebesparing in een super HR-ketel en een WTW-installatie. ?Daarmee halen de EPC van 0,8 dan nog net?, aldus Weenink, maar de eerstkomende slag is een EPC van 0,6 of 0,4. Nou, vergeet het dan maar; dan is de enige oplossing de HR-ketel eruit en de warmtepomp erin. Dat scheelt minstens 0,2 op de EPC. En dan gaat natuurlijk ook de radiator eruit, want je komt met lage temperatuur verwarming uit op een groot oppervlak en dus vloer- en wandverwarming. Nou, dat verhaal zit in het WelWonen Concept. Dat is denken op conceptniveau; niet meer op component- of systeemniveau, want alles moet naadloos op elkaar zijn afgestemd.?

Vooruit denken
Nederland is volgens Weenink eigenlijk heel geschikt voor dergelijke energiebesparende en -neutrale technologieën. Toch staat de vertrouwde HR-ketel door de aanscherpende eisen zo langzamerhand aan het einde van zijn levenscyclus. ?Het blijft een mooi apparaat voor de vervangingsmarkt, maar voor nieuwbouw kunnen we beter vooruit denken en nu al overstappen op nieuwe systemen?, vindt hij. Dat zouden, op voorwaarde dat geheid gaat worden, dus ook energiepalen kunnen zijn. ?Als je nu een gebouw op palen neerzet, waarom dan niet gelijk energiepalen?, vraagt Weenink zich af. ?Dan ben je in ieder geval voorbereid op de toekomst en op de totale investering voor een woning is het slechts een luttel bedrag.?
Wanneer we kijken naar de eigenschappen van het WelWonen Concept, dan springen er twee heel duidelijk uit. Zo is met het concept een EPC mogelijk van 0,48 en het kan volgens Weenink nog veel lager.
De tweede eigenschap is het hoge comfortniveau dat ontstaat door de lage temperatuur verwarming in combinatie met de warmtepomp. Die combinatie geeft het hele jaar door een zeer gelijkmatige temperatuur. Weenink heeft bijvoorbeeld onderzocht hoeveel uur per jaar een temperatuur van 25 graden in woningen werd overschreden. Bij traditionele woningen (eengezinswoningen en 2-onder-1 kap woningen) is dat 566 uur; bij woningen met het WelWonen Concept slechts 35 uur en dan ook nog minimaal.
Enige nadeel van het WelWonen Concept is dat het (voorlopig) alleen voor nieuwbouw geschikt is; voor bestaande bouw is helaas veel lastiger en daardoor (nog) niet rendabel.
De berekende terugverdientijd van ongeveer vijf jaar lijkt vaak hoog. ?Maar kijk eens wat je er aan comfort voor terugkrijgt?, zegt Weenink. ?Je kunt niet alleen naar de financiën kijken. Als je wilt koelen, een comfortabel woonklimaat wilt hebben met minimaal wervelingen in de lucht enz., wat praat je dan nog over meerinvestering? Wat is duurzaam; het gaat uiteindelijk toch om het totaalplaatje. Dus laten we in de komende jaren zo snel mogelijk voor een EPC van 0,4 bouwen.?